Bergkristal is een variant kwarts en vormt zich in de basis ook op dezelfde wijze als kwarts kristallen. Kwarts is een vorm van siliciumdioxide (SiO₂) en een van de meest voorkomende mineralen in de aardkorst. Het kristal is een verbinding tussen silicium en zuurstof en ontstaat vooral in ondergrondse gangenstelsels onder hoge hitte van bijvoorbeeld geleidelijk afkoelend magma of in heet ondergronds water.

Bergkristal kent verschillende kwaliteiten; over het algemeen heel helder en doorzichtig, maar door de afzetting van mineralen kunnen ze ook een witte kleur hebben en minder doorzichtig worden. In de kristallen bevinden zich dan kleine luchtbelletjes die bijdragen aan de wittere en troebelere kleur. Wanneer bergkristal echter compleet wit van kleur is spreken we van melkkwarts of sneeuwkwarts. Het kan ook voorkomen dat de kwarts een ‘onzuivere’ groei kent en insluitsels van andere mineralen bevat, op zo’n moment ontstaat andere edelstenen, zoals amethist of golden healer.